ریزش مو، پدیده‌ای رایج اما نگران‌کننده است که افراد بسیاری را درگیر می‌کند. این مشکل می‌تواند به دلایل گوناگونی رخ دهد؛ از ژنتیک گرفته تا تغذیه، از استرس‌های روزمره تا استفاده نادرست از محصولات آرایشی و بهداشتی. با این حال، یکی از مهم‌ترین عوامل، تغییرات هورمونی است که در عین این که از اهمیت بالایی برخوردار است، بسیار کمتر مورد توجه قرار گرفته و به آن پرداخته شده است.
بدن انسان، سیستمی پیچیده و هوشمند است که عملکرد هر بخش آن، تحت تاثیر تعادل هورمون‌ها قرار دارد. موها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اختلالات هورمونی می‌توانند بر چرخه رشد مو اثر گذاشته، منجر به نازک شدن، توقف رشد یا حتی ریزش شدید موها بشوند.
در این مطلب از سری مقالات مجله مراقبت از مو آراکسین، به بررسی نقش هورمون‌ها در سلامت مو و الگوهای ریزش مرتبط با آن خواهیم پرداخت، سپس به سراغ روش‌های علمی، مراقبتی و کاربردی برای کنترل این نوع ریزش مو می‌رویم.
هورمون‌ها و تاثیر آن‌ها بر چرخه رشد مو
چرخه‌ی رشد مو شامل سه مرحله اصلی است:
- آناژن (فاز رشد): مرحله‌ای که مو به صورت فعال در حال رشد است و ممکن است چند سال طول بکشد.
- کاتاژن (فاز گذار): دوره‌ای کوتاه که در آن رشد مو متوقف می‌شود.
- تلوژن (فاز استراحت): مرحله‌ای که مو دیگر رشد نمی‌کند و در نهایت می‌ریزد تا جای خود را به موی جدید بدهد.
تنظیم این چرخه به طور مستقیم تحت تاثیر تعادل هورمون‌ها است. به هم خوردن این تعادل، باعث می‌شود موها، زودتر از موعد وارد فاز استراحت شده و ریزش زودهنگام آن آغاز بشود.
مهم‌ترین هورمون‌های موثر بر سلامت و ریزش مو
هورمون‌ها، پیام رسان‌های شیمیایی بدن هستند که عملکرد بسیاری از اندام‌ها و بافت‌ها، از جمله فولیکول‌های مو را تنظیم می‌کنند. برخی از آن‌ها تاثیر ویژه‌ای بر کیفیت، تراکم و چرخه رشد مو دارند.
تستوسترون و DHT
تستوسترون، به ویژه هنگامی که در بدن به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌شود، می‌تواند باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو بشود. این فرآیند منجر به نازک شدن تدریجی تارهای مو و در نهایت ریزش آن‌ها می‌شود. آلوپسی
آندروژنتیک، یا همان طاسی الگوی مردانه (و گاه زنانه) به همین عامل مربوط است.
استروژن
هورمونی حیاتی برای سلامت مو در زنان به حساب می‌آید. استروژن می‌تواند چرخه رشد مو را طولانی‌تر کرده و مانع ریزش زودهنگام بشود. کاهش ناگهانی این هورمون، به ویژه پس از زایمان یا در دوران یائسگی، اغلب با ریزش شدید مو همراه است.
هورمون‌های تیروئیدی
تیروئید کم‌کار یا پرکار، هر دو می‌توانند موجب اختلال در چرخه طبیعی رشد مو بشوند. کم‌کاری بیشتر به نازکی و خشکی موها منجر می‌شود، در حالی‌که پرکاری می‌تواند سرعت ریزش مو را افزایش بدهد.
کورتیزول (هورمون استرس)
در موقعیت‌های استرس‌زا، سطح کورتیزول افزایش می‌یابد. اگر این وضعیت طولانی‌مدت بشود، ممکن است، موها را وارد فاز تلوژن کرده و ریزش ناگهانی و پراکنده‌ای رخ بدهد؛ حالتی که با نام تلوژن افلوویوم شناخته می‌شود.
تفاوت الگوهای ریزش موی هورمونی در زنان و مردان
اگرچه مکانیسم‌های بیولوژیکی تاثیرگذار بر ریزش مو در زنان و مردان مشابه هستند، اما الگوی ریزش، شدت آن، و حتی نحوه تجربه آن در دو جنس متفاوت است. درک این تفاوت‌ها، نقش مهمی در انتخاب روش‌های درمانی موثر دارد.
ریزش مو در مردان با الگوی مشخص و قابل پیش‌بینی
شایع‌ترین نوع ریزش مو در مردان، آلوپسی آندروژنتیک یا همان طاسی ارثی است. این نوع ریزش معمولا از شقیقه‌ها یا فرق سر آغاز شده و به تدریج ناحیه پیشانی و تاج سر را در بر می‌گیرد.
عامل اصلی آن، حساسیت فولیکول‌های مو به DHT است.
📑 در مردانی که زمینه ژنتیکی دارند، DHT باعث کوچک شدن فولیکول‌ها، نازک شدن موها و در نهایت توقف رشد آن‌ها می‌شود.
ریزش مو در زنان به طور پراکنده، گاهی پنهان و تدریجی
در زنان، ریزش مو معمولا به‌صورت پراکنده‌تر رخ می‌دهد. به جای طاسی موضعی، کاهش حجم کلی موها، نازک شدن تدریجی تارها یا مشاهده موهای بیشتر روی شانه، برس یا کف حمام اتفاق می‌افتد.
تغییرات هورمونی مانند یائسگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)،زایمان یا مصرف قرص‌های ضد بارداری می‌توانند محرک اصلی این نوع ریزش مو باشند.
📑 نکته مهم این است که در زنان، ریزش مو معمولا با استرس عاطفی بیشتری همراه است، زیرا جامعه نسبت به طاسی زنانه حساس‌تر است؛ به همین دلیل، درمان‌ها باید جامع‌تر و از نظر روانی نیز حمایت‌گر باشند.
چگونه می‌توان ریزش موی هورمونی را کنترل کرد؟
ریزش موی ناشی از اختلالات هورمونی معمولا با عوامل درونی مرتبط است، اما می‌توان آن را کنترل کرد یا کاهش داد. کنترل این نوع ریزش، نیازمند یک رویکرد چندوجهی‌ست که شامل بررسی پزشکی، اصلاح سبک زندگی و مراقبت‌های موضعی هدفمند می‌شود.
بررسی وضعیت هورمونی توسط پزشک متخصص
نخستین گام، مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایش‌های هورمونی است. تشخیص اختلالاتی نظیر کم‌کاری تیروئید، تخمدان پلی‌کیستیک یا افزایش سطح DHT، می‌تواند راه را برای درمان اصولی و
تجویز داروی مناسب باز بکند.
سلامت بیشتر مو با تغییر در سبک زندگی
تغذیه سالم، خواب کافی، کاهش استرس و فعالیت فیزیکی منظم، همگی به تعادل بهتر هورمون‌ها کمک می‌کنند. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین B، آهن و روی نیز نقش مهمی در تقویت فولیکول‌های مو دارند.
استفاده از محصولات مراقبتی تخصصی و گیاهی تقویت‌کننده مو
در کنار مراقبت‌های درونی، استفاده از محصولات تخصصی موضعی می‌تواند تاثیر چشمگیری در مهار ریزش مو داشته باشد؛ به ویژه اگر به طور خاص برای تقویت فولیکول‌ها و بهبود خون رسانی پوست سر طراحی شده باشند. در این میان، شامپو تخصصی ضد ریزش و تقویت‌کننده گیاهی مو آراکسین و سرم تخصصی ضد ریزش مو آراکسین با فرمولاسیونی حاوی ترکیبات گیاهی موثر، می‌تواند به عنوان یک گزینه قابل اعتماد معرفی شود.
📑 این محصولات با کمک عصاره‌های طبیعی و فاقد مواد شیمیایی خشن، به تقویت ریشه مو و افزایش ضخامت تارهای مو کمک کرده و با ایجاد محیطی سالم برای پوست سر، روند ریزش مو را به تدریج کنترل می‌کند. ترکیباتی مانند کافئین، رزماری، عصاره نخل اره‌ای، گزنه، برگ مورد، آلوئه ورا و زینک در این شامپو و سرم نقش کلیدی در تحریک رشد مو و مهار عوامل تخریب‌کننده فولیکول‌ها دارند.
استفاده منظم از این‌گونه محصولات، در کنار رعایت سایر توصیه‌های گفته‌شده، می‌تواند به‌مرور زمان باعث بازگشت سلامت و شادابی موها بشود.
تعادل درون و زیبایی بیرون برای موها
سلامت مو، برخلاف تصور رایج، صرفا به مراقبت‌های بیرونی وابسته نیست؛ بلکه بازتابی از آنچه درون بدن می‌گذرد، نیز است. هورمون‌ها، این پیام رسان‌های قدرتمند زیستی، در صورتی که از تعادل خارج بشوند،
می‌توانند به سادگی نظم چرخه رشد مو را برهم زده و آغازگر فرآیند تدریجی ریزش مو باشند.
درک صحیح از تاثیر هورمون‌ها و شناسایی الگوهای ریزش موی مرتبط با آن‌ها، نخستین گام برای مقابله موثر است. اما این مسیر تنها با بررسی‌های پزشکی کامل نمی‌شود؛ بلکه باید با سبک زندگی سالم، مراقبت‌های موضعی علمی و استفاده از محصولات تخصصی هماهنگ بشود.
📑 در نهایت، موهای سالم و پرپشت، تنها با رسیدگی بیرونی به‌دست نمی‌آیند. مراقبت از مو، مراقبت از بدن است و مراقبت از بدن، یعنی گوش سپردن به نیازهای آن، پیش از آنکه دچار اختلال بشود.
سوالات متداول درباره ریزش موی هورمونی و راهکارهای آن
1. از کجا بفهمم ریزش موهای من هورمونی است؟
ریزش موی هورمونی، معمولا به صورت تدریجی و با الگوی خاصی رخ می‌دهد. در مردان، اغلب از ناحیه شقیقه یا فرق سر شروع می‌شود؛ در زنان، به صورت پراکنده و کاهش حجم مو دیده می‌شود. برای تشخیص قطعی، انجام آزمایش‌های هورمونی و مشاوره با پزشک ضروری است.
2. آیا ریزش موی هورمونی قابل درمان است؟
بله، اگر منشا هورمونی به درستی تشخیص داده بشود، امکان کنترل یا حتی توقف ریزش وجود دارد. درمان، ممکن است شامل تنظیم داروهای هورمونی، تغییر سبک زندگی و استفاده از محصولات موضعی تقویت‌کننده باشد.
3. استفاده از شامپوهای ضد ریزش چقدر می‌تواند موثر باشد؟
شامپوهای تخصصی ضد ریزش، به ویژه آن‌هایی که ترکیبات گیاهی تقویت‌کننده دارند، می‌توانند نقش حمایتی مهمی در کنار درمان‌های درونی ایفا کنند. این محصولات با بهبود گردش خون پوست سر، کاهش التهاب و تقویت فولیکول‌ها، به کند شدن روند ریزش کمک می‌کنند.
4. آیا ریزش مو بعد از زایمان هم هورمونی محسوب می‌شود؟
بله. کاهش ناگهانی استروژن بعد از زایمان می‌تواند باعث ریزش موقت موها بشود. این حالت معمولا خود به خود برطرف می‌شود، اما استفاده از شامپوها و سرم‌های تقویت کننده می‌تواند به بازیابی سریع‌تر موها کمک بکند.
