در دنیای امروز که علم و زیبایی بیش از هر زمان دیگری به هم وصل شده‌اند، دستیابی به پوستی سالم، شفاف و یکنواخت دیگر رویایی دست نیافتنی نیست. در این بین، یکی از تحولات کشفیات دنیای مراقبت از پوست، اسیدهای آلفا هیدروکسی یا همان AHAها هستند. ترکیباتی که شاید نام آنها در نگاه نخست، تداعی‌گر خشونت شیمیایی باشند؛ اما در واقعیت، عملکردی ظریف، هدفمند و شگفت‌انگیز دارند.
📑 AHAها با منشا طبیعی، سال‌ها است که در فرمولاسیون محصولات مراقبت پوستی نقش محوری ایفا می‌کنند. از درمان لک‌های تیره و چین و چروک‌های سطحی گرفته تا بازگرداندن درخشش طبیعی پوست، این اسیدهای لطیف توانسته‌اند انقلابی بی صدا در روتین‌های مراقبت پوستی ایجاد بکنند.
امروزه، نه تنها متخصصان پوست بلکه بسیاری از مصرف‌کنندگان آگاه، با شناخت دقیق این اسیدها، آنها را به عنوان یکی از موثرترین ابزارهای بازسازی پوست می‌شناسند. ترکیباتی همچون لاکتیک اسید، گلیکولیک اسید و اسید سیتریک به طور گسترده در محصولات شستشو، کرم‌ها و حتی ضدآفتاب‌ها به کار می‌روند؛ گواهی بر اهمیت روزافزون این گروه از مواد فعال در فرمولاسیون مدرن دارند.
در ادامه این مقاله، ضمن بررسی علمی و دقیق AHAها، به معرفی کاربردهای عملی آنها در محصولات معتبر نیز خواهیم پرداخت.
اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA) چه هستند؟
اسیدهای آلفا هیدروکسی، گروهی از ترکیبات آلی محلول در آب هستند که در طبیعت، عمدتا در میوه‌ها، شیر، نیشکر و سایر منابع گیاهی یافت می‌شوند. این ترکیبات با ساختار مولکولی خاص خود، توانایی فوق‌العاده‌ای در لایه برداری ملایم لایه سطحی پوست (stratum corneum) دارند؛ فرآیندی که زمینه ساز نوسازی سلولی، بهبود بافت پوست و روشن‌تر شدن رنگ چهره می‌شود.
📑 از نظر شیمیایی، AHAها دارای یک گروه هیدروکسی در موقعیت آلفا (نزدیک به گروه کربوکسیلیک اسید) هستند که به آنها ویژگی منحصر به فردی در تعامل با سلول‌های مرده پوست می‌بخشد. این ویژگی، آنها را از سایر اسیدها، مانند بتا هیدروکسی اسیدها (BHA) متمایز می‌کند.
در ساده‌ترین بیان، AHAها سلول‌های مرده را که مانعی برای بازتاب نور و جذب مواد مغذی هستند، شناسایی کرده و به آرامی از سطح پوست جدا می‌کنند. در نتیجه پوستی شفاف‌تر، نرم‌تر و پذیراتر برای درمان‌های تخصصی‌تر خواهیم داشت.
از آنجایی که این اسیدها به راحتی در آب حل می‌شوند، عمدتا برای پوست‌های نرمال تا خشک و افرادی که به دنبال جوانسازی، روشن سازی یا درمان لک‌های سطحی هستند، انتخابی ایده‌آل محسوب می‌شوند.
انواع رایج AHA و عملکرد آنها
اگر چه اسیدهای آلفا هیدروکسی به عنوان یک گروه شناخته می‌شوند، اما هر یک از اعضای این خانواده، ساختار و کارکردی منحصر به فرد دارند. درک تفاوت میان انواع AHA، نقش کلیدی در انتخاب صحیح محصول مراقبتی ایفا می‌کند؛ چرا که هر اسید، اثربخشی متفاوتی بر نوع خاصی از پوست یا هدف درمانی خاص دارد. در ادامه، به معرفی متداول‌ترین انواع AHA و ویژگی‌های اختصاصی آنها می‌پردازیم.
گلیکولیک اسید (Glycolic Acid)
- منشا طبیعی: نیشکر
- ویژگی ساختاری: کوچک‌ترین مولکول در بین AHAها
- کارکرد: لایه برداری عمیق، تحریک تولید کلاژن، بهبود خطوط ریز و لک‌های پوستی
- مناسب برای: پوست‌های نرمال تا چرب، پوست‌هایی با بافت ناهموار یا دارای تیرگی
گلیکولیک اسید به‌دلیل قدرت نفوذ بالا، یکی از موثرترین و در عین حال بالقوه تحریک کننده‌ترین AHAها محسوب می‌شود. استفاده از آن در غلظت مناسب، مستلزم دقت و مراقبت است.
لاکتیک اسید (Lactic Acid)
- منشا طبیعی: شیر ترش یا تخمیر قند شیر
- ویژگی ساختاری: مولکول بزرگ‌تر نسبت به گلیکولیک اسید
- کارکرد: لایه برداری ملایم، افزایش رطوبت پوست، کمک به شفافیت و یکنواختی رنگ پوست
- مناسب برای: پوست‌های خشک، حساس یا مستعد قرمزی
سیتریک اسید (Citric Acid)
- منشا طبیعی: مرکبات
- ویژگی ساختاری: اسیدیته متعادل با خاصیت آنتی اکسیدانی
- کارکرد: کمک به تنظیم pH، روشن‌کنندگی ملایم و مقابله با آسیب‌های محیطی
- مناسب برای: انواع پوست
این اسید، بیشتر نقش تنظیم‌کننده و تثبیت‌کننده در فرمولاسیون محصولات را ایفا می‌کند.
مالیک اسید (Malic Acid)
- منشا طبیعی: سیب
- کارکرد: لایه برداری خفیف، بهبود رطوبت پوست و افزایش جذب سایر اسیدها
- کاربرد: عمدتا در ترکیب با دیگر AHAها برای تقویت عملکرد کلی استفاده می‌شود.
ماندلیک اسید (Mandelic Acid)
- منشا طبیعی: بادام تلخ
- ویژگی ساختاری: مولکول بسیار بزرگ، با سرعت نفوذ پایین
- کارکرد: لایه‌برداری بسیار ملایم، ضد باکتری، کاهش التهاب و لک‌های پس از آکنه
- مناسب برای: پوست‌های چرب، مستعد جوش یا دارای لک‌های مقاوم
ماندلیک اسید به ویژه برای افرادی با پوست تیره یا دارای آکنه‌های التهابی توصیه می‌شود، زیرا اثر ملایم آن با حداقل تحریک همراه است.
جمع بندی مقایسه ای اسیدهای آلفا هیدروکسی
| نوع اسید | شدت لایه برداری | نوع پوست مناسب | مزیت اصلی |
| گلیکولیک اسید | زیاد | نرمال تا چرب | ضد لک، ضد چروک، تحریک کلاژن |
| لاکتیک اسید | متوسط | خشک، حساس | آبرسانی، شفاف سازی، روشن‌کنندگی |
| سیتریک اسید | کم | همه انواع پوست | تنظیم pH، روشن کنندگی ملایم |
| مالیک اسید | خفیف | همه انواع پوست | مکمل سایر AHAها، مرطوب کننده |
| ماندلیک اسید | خفیف | چرب، مستعد جوش | ضد التهاب، کمک به درمان لک |
مزایای علمی و بالینی AHAها برای پوست
در دنیای مراقبت از پوست، بسیاری از ترکیبات فعال با وعده‌هایی اغراق‌آمیز معرفی می‌شوند؛ اما اسیدهای آلفا هیدروکسی از معدود عناصری هستند که نه تنها در فرمولاسیون محصولات آرایشی، بلکه در درمان‌های تخصصی کلینیکی نیز جایگاه ثابتی دارند. اثرگذاری AHAها تنها به مشاهدات تجربی محدود نمی‌شود، بلکه در مطالعات متعدد بالینی و پژوهش‌های مستقل علمی نیز به اثبات رسیده است.
در ادامه، به مهم‌ترین مزایای اثبات شده AHAها برای سلامت و زیبایی پوست می‌پردازیم.
1- لایه برداری کنترل شده و نوسازی سلولی
AHAها با تضعیف پیوند بین سلول‌های مرده در سطح پوست، به پاکسازی لایه‌های فرسوده کمک می‌کنند. این فرآیند، که به‌طور طبیعی با افزایش سن یا قرارگیری در معرض آلودگی مختل می‌شود،
با مصرف منظم AHAها به شکل موثری باز می‌گردد. نتیجه این نوسازی، پوستی شاداب‌تر، شفاف‌تر و یکنواخت‌تر است.
2- کاهش چین و چروک های سطحی
مطالعات متعدد نشان داده که گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید، با تحریک تولید کلاژن در لایه‌های زیرین پوست، می‌توانند به کاهش خطوط ریز ناشی از پیری یا خشکی کمک بکنند. این اثر، به ویژه در ناحیه اطراف چشم و لب‌ها، بسیار ملموس است.
3- بهبود لک های تیره و هایپرپیگمنتیشن
AHAها با تسریع چرخه بازسازی پوست، به تدریج رنگدانه‌های تجمع یافته (مانند لک‌های آفتاب، جای جوش یا ملاسما) را کاهش می‌دهند.
استفاده منظم از فرآورده‌های حاوی AHA، به ویژه در کنار ضدآفتاب، یکی از درمان‌های استاندارد در کاهش لکه‌های پوستی است.
4- افزایش اثربخشی سایر محصولات مراقبتی
پوستی که تحت تاثیر AHAها لایه برداری شده باشد، بیشتر و بهتر قادر به جذب سایر مواد فعال مانند ویتامین C، رتینول یا نیاسینامید است. این ویژگی، AHAها را به انتخابی هوشمندانه برای مرحله آماده‌سازی پوست در روتین‌های درمانی تبدیل می‌کند.
5- بهبود بافت پوست و کوچک سازی منافذ
با از بین رفتن سلول‌های مرده و افزایش سرعت نوسازی سلولی، بافت پوست یکنواخت‌تر و منافذ ظاهری آن کوچکتر می‌شوند. به ویژه در افرادی با پوست چرب و دارای منافذ باز، این اثر نقش بسیار مهمی در بهبود ظاهر پوست دارد.
6- آبرسانی موثر در پوست‌های خشک
بر خلاف تصور رایج، برخی AHAها مانند لاکتیک اسید، نه تنها لایه‌بردار، بلکه مرطوب‌کننده نیز هستند. آنها با افزایش ظرفیت نگهداری آب در لایه شاخی پوست، به بهبود خشکی مزمن کمک می‌کنند.
نکات کلیدی در مصرف ایمن اسیدهای آلفا هیدروکسی
با وجود تمام مزایای اثبات شده AHAها، استفاده نادرست از آنها می‌تواند منجر به تحریک، التهاب یا حتی تشدید مشکلات پوستی بشود. اسیدهای آلفا هیدروکسی، همانقدر که قدرتمند هستند، نیازمند دقت و آگاهی در استفاده نیز هستند. رعایت نکات زیر برای هر فردی که قصد دارد AHA را وارد روتین مراقبت از پوست خود کند، ضروری است.
شروع تدریجی، اصل کلیدی در مصرف AHA
همواره باید با غلظت‌های پایین (بین ۵ تا ۸ درصد) شروع کرد و دفعات استفاده را به تدریج افزایش داد. استفاده اولیه، بیشتر از دو بار در هفته توصیه نمی‌شود. پس از عادت کردن پوست، می‌توان دفعات را افزایش داد، البته با پایش مستمر واکنش پوست.
اجتناب از استفاده با ترکیبات تحریک کننده
AHAها نباید هم زمان با رتینول، ویتامین C اسیدی، یا دیگر اسیدهای قوی مثل BHAها استفاده بشوند؛ مگر تحت نظر پزشک یا در محصولاتی که به درستی فرموله شده‌اند. ترکیب نادرست این مواد ممکن است منجر به التهاب، پوسته ریزی شدید یا حساسیت مفرط پوست بشود.
استفاده حتمی از ضدآفتاب
استفاده از AHAها باعث افزایش حساسیت پوست به اشعه ماوراء بنفش می‌شود. در نتیجه، مصرف روزانه ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ برای پیشگیری از آفتاب سوختگی یا تشدید لک‌ها الزامی است. به ویژه افرادی که از محصولات روشن‌کننده حاوی AHA استفاده می‌کنند، باید از ضدآفتاب به عنوان بخش غیر قابل حذف روتین روزانه بهره ببرند.
پرهیز از استفاده AHA روی پوست‌های آسیب دیده
AHAها نباید بر روی نواحی دارای بریدگی، سوختگی، التهاب فعال یا پوست تازه لیزر شده استفاده بشوند. در چنین شرایطی، مصرف این اسیدها ممکن است باعث سوزش شدید، قرمزی یا حتی آسیب دائمی بشود.
توجه به نوع پوست در انتخاب نوع AHA
افراد با پوست حساس یا خشک بهتر است از لاکتیک یا ماندلیک اسید استفاده بکنند که اثر ملایم‌تری دارند. در مقابل، گلیکولیک اسید مناسب افرادی با پوست ضخیم‌تر یا مقاوم‌تر است. مشورت با پزشک متخصص پوست، در صورت وجود مشکلات پوستی خاص، حتما توصیه می‌شود.
حضور هوشمندانه AHAها در محصولات منتخب آراکسین
برند آراکسین با نگاهی علمی و ترکیباتی دقیق، توانسته است AHAها را به‌گونه‌ای در برخی محصولات مراقبت از پوست خود وارد بکند که هم اثربخشی آنها حفظ شده و هم حداقل تحریک پذیری برای پوست ایجاد بشود. در میان طیف وسیع محصولات این برند، سه فرمولاسیون برجسته، حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی هستند که هرکدام با هدفی مشخص طراحی شده‌اند.
AHA در ژل تخصصی شستشوی صورت آراکسین
این ژل شستشوی گیاهی با بهره‌گیری از لاکتیک اسید، یک پاک‌کننده ملایم با خاصیت لایه‌برداری سطحی به شمار می‌رود. لاکتیک اسید، علاوه بر کمک به پاکسازی سلول‌های مرده، با حفظ رطوبت پوست، احساس خشکی پس از شست‌وشو را کاهش می‌دهد.
📑 حضور ترکیبات گیاهی در کنار این AHA باعث شده این محصول برای استفاده روزانه مناسب باشد.
ژل شست شوی صورت تخصصی و گیاهی آراکسین
(مناسب پوست های مختلط تا چرب)
شاخصه های اصلی محصول
- پاکسازی عمقی پوست
- محافظت از پوست در برابر آلاینده ها
- ضد عفونی کننده و تنظیم کننده ترشحات چربی
دو ضدآفتاب نوآورانه از Araxin با AHA ملایم
دو محصول ضدآفتاب فیوژن واتر آراکسین، نه تنها در برابر اشعه‌های مخرب UVA و UVB عملکرد بالایی دارند، بلکه با حضور سیتریک اسید از خانواده AHAها، گامی فراتر از یک محافظ صرف برداشته‌اند.
📑 این ترکیب، با خاصیت آنتی اکسیدانی و تنظیم کننده pH، به مرور به بهبود شفافیت و یکنواختی رنگ پوست کمک می‌کند.
کرم ضد آفتاب روشن کننده تخصصی مناسب لک‌های پوستی فیوژن واتر آراکسین
- حفاظت گسترده و پایدار در برابر اشعه UVA/UVB و مادون قرمز( SPF 50+ )
- جلوگیری از ایجاد لک و حساسیت‌های پوستی
- روشن کننده پوست
کرم ضد آفتاب تخصصی فیوژن واتر آراکسین
- حفاظت گسترده و پایدار در برابر اشعه UVA/UVB و مادون قرمز( SPF 50+ )
- بافت سبک و نامرئی روی پوست
- دارای عوامل آنتی اکسیدان و ضد آلودگی پوست (مقابله با رادیکال های آزاد)
چرا AHA ها همچنان در قلب مراقبت از پوست می درخشند!
اسیدهای آلفا هیدروکسی، با پشتوانه‌ای قوی از پژوهش‌های علمی و تجربه‌های بالینی، جایگاهی منحصر به فرد در علم درماتولوژی و صنعت مراقبت از پوست یافته‌اند. آنچه
AHAها را از سایر ترکیبات فعال متمایز می‌کند، نه فقط کارایی اثبات شده آنها در بهبود بافت، رنگ و کیفیت پوست، بلکه تطبیق پذیری بالای آنها با نیازهای مختلف پوستی است؛ از لایه برداری ملایم گرفته تا روشن‌کنندگی، ضدپیری و افزایش اثربخشی سایر محصولات.
📑 با وجود این، استفاده ایمن و اصولی از این اسیدها، به همان اندازه انتخاب محصول مناسب، اهمیت دارد. انتخاب محصولاتی با فرمولاسیون دقیق، کنترل شده و همراه با ترکیبات مکمل ضد التهاب و مرطوب کننده، نقش کلیدی در موفقیت درمان با AHAها ایفا می‌کند.
سوالات متداول درباره AHA ها و کاربرد آنها در محصولات پوستی
۱. آیا AHA برای انواع پوست مناسب است؟
AHAها به طور کلی برای اغلب انواع پوست قابل استفاده هستند؛ اما انتخاب نوع مناسب آن اهمیت زیادی دارد. لاکتیک اسید و ماندلیک اسید برای پوست‌های حساس و خشک مناسب‌تر هستند، در حالی که گلیکولیک اسید برای پوست‌های مقاوم یا چرب توصیه می‌شود. مشاوره با پزشک برای پوست‌های آسیب دیده یا دارای بیماری‌های پوستی الزامی است.
۲. آیا استفاده از AHA باعث نازک شدن پوست می‌شود؟
خیر. در واقع، AHAها با تحریک کلاژن سازی به تقویت ساختار پوست کمک می‌کنند. با این حال، مصرف بیش از حد یا نادرست آنها ممکن است به تحریک یا حساسیت منجر بشود. تعادل در مصرف، کلید اصلی است.
۳. بهترین زمان استفاده از محصولات حاوی AHA چه زمانی است؟
بیشتر محصولات حاوی AHA برای استفاده در شب توصیه می‌شوند، زیرا در طول شب پوست فرصت بازسازی بیشتری دارد و از تابش مستقیم خورشید نیز در امان است. در صورت استفاده در روز، استفاده هم زمان از ضدآفتاب الزامی است.
۴. AHAها چقدر زمان نیاز دارند تا اثر بگذارند؟
اثر اولیه AHAها در شفافیت پوست معمولا پس از چند روز تا چند هفته قابل مشاهده است. با این حال، برای بهبود لک‌ها یا چین و چروک‌ها، مصرف منظم حداقل ۸ تا ۱۲ هفته لازم است.
۵. آیا محصولات ایرانی مانند برند Araxin از نظر کیفیت AHA قابل اعتماد هستند؟
بله، محصولات برند Araxin با استفاده از ترکیبات علمی و AHAهای ملایم مانند لاکتیک اسید و سیتریک اسید، توانسته‌اند تعادل خوبی میان اثربخشی و ایمنی ایجاد بکنند. فرمولاسیون این محصولات برای استفاده روزمره و با توجه به ویژگی‌های پوست ایرانی طراحی شده‌اند.
۶. آیا استفاده از AHA باعث ایجاد جوش می‌شود؟
در برخی افراد، ممکن است در ابتدای مصرف AHA به دلیل تسریع در پاکسازی منافذ، جوش‌های سطحی ظاهر شوند که معمولا گذرا است. در صورت تداوم، کاهش دفعات مصرف یا انتخاب نوع ملایم‌تر AHA توصیه می‌شود.
